

جزئیات یادداشت
- تاریخ ۱۴ اسفند ۱۳۹۷
- دسته بندی خدمات, خدمات حقوقی, دعاوی حقوقی
توضیحات
حق فسخ قرارداد
فسخ قرارداد یکی از راههای ارادی انحلال و خاتمهی قرارداد است: یعنی طرفین یا یکی از آنها این حق را دارند که درمورد بقا یا از بین رفتن قرارداد تصمیم بگیرند.
گفتیم که در عقود جایز این حق و اختیار همیشه وجود دارد و هر کدام از طرفین میتواند هر زمان که اراده کرد، به هر دلیلی قرارداد را فسخ نماید؛ اما در عقود لازم اینطور نیست و برای برهم زدن و به اصطلاح فسخ قرارداد به سبب قانونی نیاز است و طرفین جز در موارد استثنایی و مشخصی که در قانون ذکر شده است، نمیتوانند قرارداد را فسخ کنند.
در اصطلاح حقوقی به حق فسخ قرارداد «خِیار» یا «خیار فسخ» گفته میشود. واژهی خیار به معنی اختیار است و منظور از آن اختیاری است که فرد در فسخ معامله دارد. درواقع خیار، حقی است که قانون در مواردی به یکی از طرفین عقد یا هر دوی آنها میدهد تا قراردادی را که منعقد کردهاند، برهم بزنند. این حق، نیاز به توافق و تراضی طرفین ندارد. به عنوان مثال اگر فردی در قراردادی دارای «خیار عیب» باشد (راجع به این خیار به زودی صحبت میکنیم)، میتواند یکطرفه و صرفنظر از رضایت یا عدم رضایت طرف مقابل، قرارداد را فسخ کند؛ به عبارت دیگر، فسخ قرارداد، برخلاف انعقاد قرارداد، تنها به یک اراده احتیاج دارد.
عقود جایز
«عقود جایز» قراردادهایی هستند که در آنها، هر کدام از طرفین میتوانند هر زمان که بخواهند بدون اینکه به دلیل یا هرگونه تشریفات خاصی نیاز داشته باشند، آن را برهم بزنند.
از نمونههای مهم عقد جایز، قرارداد وکالت است. وقتی شما به کسی برای انجام کاری وکالت میدهید، میتوانید هر موقع که خواستید او را عزل کنید. وکیل هم هر موقع که خواست میتواند از وکالت استعفا بدهد و به این ترتیب، بدون هیچ دشواری خاصی رابطهی قراردادی شما تمام میشود.
نحوهی فسخ قرارداد
گفته شد که حق فسخ یکطرفه است و تنها نیاز به یک اراده دارد؛ بنابراین اگر شما قراردادی بستهاید و حالا به دلیلی حق فسخ دارید، نیازی به توافق با طرف مقابل و دریافت رضایت او ندارید. با این وجود شما طی قراردادی متعهد به چیزی شدهاید و ممکن است طرف مقابل شما بهراحتی تصمیم شما برای فسخ قرارداد را نپذیرد و به عنوان مثال پول یا مال شما را پس ندهد؛ بنابراین ممکن است ضرورت داشته باشید که به دادگاه مراجعه کنید و از دادگاه بخواهید تا فسخ قرارداد شما را اعلام کند؛ این ارادهی شماست که قرارداد را فسخ میکند اما ارادهی شما و همینطور وجود سبب قانونی فسخ باید احراز و اثبات شود. این امر بهویژه زمانی که قرارداد در دفاتر اسناد رسمی ثبت میشود ضرورت دارد: برای فسخ این قرارداد صدور حکم دادگاه ضروری است.
در پایان اشاره به این نکته ضروری است، «خیار فسخ» یک حق است و شما میتوانید از آن استفاده کنید یا از آن صرف نظر نمایید یا در اصطلاح حقوقی خیار خود را اِسقاط نمایید. اگر در قراردادی، سبب، فسخ ایجاد شده باشد؛ این حق شماست که تصمیم بگیرید که میخواهید در این قرارداد باقی بمانید یا نه.